Granit Tahiri
Keto jnaë 28 pikat e planit të presidentit Donald Trump për t’i dhënë fund luftës së Rusisë në Ukrainë, i paraqitur në Kiev, i publikuar në Associated Press:
1. Do të konfirmohet sovraniteti i Ukrainës.
2. Do të arrihet një marrëveshje gjithëpërfshirëse mos-agresioni midis Rusisë, Ukrainës dhe Evropës. Të gjitha paqartësitë e 30 viteve të fundit do të konsiderohen të zgjidhura.
3. Rusia zoton se nuk do të pushtojë vende fqinje dhe NATO zotohet se nuk do të zgjerohet më tej.
4. Do të zhvillohet dialog midis Rusisë dhe NATO-s, me ndërmjetësimin e Shteteve të Bashkuara, për të adresuar të gjitha çështjet e sigurisë, për të krijuar kushte për de-eskalim, siguri globale dhe mundësi të reja bashkëpunimi e zhvillimi ekonomik.
5. Ukraina do të marrë garanci të besueshme sigurie.
6. Madhësia e Forcave të Armatosura të Ukrainës do të kufizohet në 600,000 efektivë.
7. Ukraina pranon të përfshijë në kushtetutë se nuk do t’i bashkohet NATO-s, dhe NATO pranon të shtojë në statutin e saj një dispozitë që Ukraina nuk do të pranohet në të ardhmen.
8. NATO zotohet të mos vendosë trupa në territorin e Ukrainës.
9. Avionët luftarakë evropianë do të stacionohen në Poloni.
10. Garancia amerikane:
— SHBA do të marrë kompensim për ofrimin e garancisë;
— Nëse Ukraina sulmon Rusinë, garancia do të humbasë;
— Nëse Rusia sulmon Ukrainën, përveç përgjigjes së koordinuar ushtarake, të gjitha sanksionet globale do të rikthehen, njohja e territoreve të reja dhe çdo përfitim tjetër i marrëveshjes do të anulohet;
— Nëse Ukraina lëshon raketa ndaj Moskës apo Shën Petersburgut pa shkak, garancia e sigurisë do të konsiderohet e pavlefshme.
11. Ukraina është e pranueshme për anëtarësim në BE dhe do të ketë qasje të përkohshme preferenciale në tregun evropian derisa çështja të shqyrtohet.
12. Paketë globale për rindërtimin e Ukrainës:
— Krijimi i një Fondi të Zhvillimit të Ukrainës për investime në industri me rritje të shpejtë, si teknologjia, qendrat e të dhënave dhe inteligjenca artificiale;
— SHBA dhe Ukraina do të bashkëpunojnë për rindërtimin, zhvillimin dhe operimin e infrastrukturës së gazit të Ukrainës;
— Rehabilitimi i zonave të prekura nga lufta, rikonstruksion dhe modernizim i qyteteve dhe zonave të banimit;
— Zhvillim infrastrukture;
— Nxjerrja e mineraleve dhe burimeve natyrore;
— Banka Botërore do të hartojë një paketë të posaçme financimi për përshpejtimin e këtyre përpjekjeve.
13. Riintegrimi i Rusisë në ekonominë globale:
— Heqja e sanksioneve do të diskutohet dhe miratohet me faza;
— SHBA dhe Rusia do të nënshkruajnë marrëveshje afatgjatë bashkëpunimi ekonomik në energji, burime natyrore, infrastrukturë, inteligjencë artificiale, qendra të të dhënave dhe projekte minerare në Arktik;
— Rusia do të ftohet të rikthehet në G8.
14. Përdorimi i fondeve të ngrira:
— 100 miliardë dollarë nga asetet e ngrira ruse do të investohen në projektet e udhëhequra nga SHBA për rindërtimin e Ukrainës;
— SHBA do të marrë 50% të fitimeve nga këto investime;
— Evropa do të shtojë 100 miliardë të tjera për rritjen e fondit të rindërtimit;
— Asetet e ngrira evropiane do të zhbllokohen;
— Pjesa e mbetur e fondeve ruse do të investohet në një mekanizëm të përbashkët investimesh SHBA-Rusi, për projekte të përbashkëta që synojnë krijimin e varësive ekonomike dhe shmangien e konfliktit në të ardhmen.
15. Do të krijohet një grup i përbashkët pune SHBA–Rusi për çështjet e sigurisë, për të monitoruar zbatimin e marrëveshjes.
16. Rusia do të përfshijë në legjislacion politikën e saj të mos-agresionit ndaj Evropës dhe Ukrainës.
17. SHBA dhe Rusia do të bien dakord për zgjatjen e marrëveshjeve për mos-përhapjen dhe kontrollin e armëve bërthamore, përfshirë traktatin START I.
18. Ukraina pajtohet të mbetet shtet jo-bërthamor, sipas Traktatit për Mos-Përhapjen e Armëve Bërthamore.
19. Termocentrali bërthamor i Zaporizhjës do të vihet në funksion nën mbikëqyrjen e IAEA-s, dhe energjia e prodhuar do të ndahet 50:50 mes Rusisë dhe Ukrainës.
20. Masa arsimore dhe sociale:
— Të dy vendet do të ndërmarrin programe arsimore dhe shoqërore që promovojnë tolerancë kulturore dhe eliminojnë racizmin dhe paragjykimet;
— Ukraina do të zbatojë rregullat e BE për tolerancën fetare dhe mbrojtjen e pakicave gjuhësore;
— Të dy vendet do të heqin të gjitha masat diskriminuese dhe do të garantojnë të drejtat e mediave dhe arsimit ukrainas dhe rus;
— Ideologjia dhe aktivitetet naziste do të ndalohen plotësisht.
21. Territoret:
— Krimea, Luhansku dhe Donetsku do të njihen de facto si ruse, përfshirë nga SHBA;
— Khersoni dhe Zaporizhzhia do të mbeten të “ngrirë” përgjatë vijës së kontaktit, që nënkupton njohje de facto të status quo-së;
— Rusia do të heqë dorë nga territore të tjera të dakorduara jashtë këtyre pesë rajoneve;
— Forcat ukrainase do të tërhiqen nga pjesa e Donetskut që kontrollojnë aktualisht; zona do të shpallet zonë neutrale e demilitarizuar, e njohur ndërkombëtarisht si territor i Federatës Ruse. Forcat ruse nuk do të hyjnë në këtë zonë.
22. Pas marrëveshjes territoriale, Ukraina dhe Rusia zotohen të mos ndryshojnë kufijtë me forcë. Garancitë e sigurisë nuk do të vlejnë nëse ky angazhim shkelet.
23. Rusia nuk do të pengojë përdorimin komercial të lumit Dnieper nga Ukraina dhe do të arrihen marrëveshje për transport të lirë të grurit nëpër Detin e Zi.
24. Komiteti humanitar:
— Shkëmbim i të gjithë të burgosurve dhe trupave (“të gjithë për të gjithë”);
— Kthimi i të gjithë civilëve dhe pengjeve, përfshirë fëmijët;
— Program për ribashkimin e familjeve;
— Masa për lehtësimin e vuajtjeve të viktimave të konfliktit.
25. Ukraina do të mbajë zgjedhje brenda 100 ditësh.
26. Të gjitha palët e përfshira në konflikt do të marrin amnisti të plotë për veprimet gjatë luftës, duke hequr çdo pretendim të ardhshëm.
27. Marrëveshja do të jetë juridikisht detyruese. Zbatimi i saj do të monitorohet dhe garantohet nga Këshilli i Paqes, i kryesuar nga presidenti Donald J. Trump. Parashikohen sanksione për shkeljet.
28. Pasi palët të bien dakord për memorandumin, pushimi i zjarrit hyn në fuqi menjëherë, pasi të dyja palët të tërhiqen në pikat e dakorduara për fillimin e zbatimit.
